Mooi dat boekweitteelt terug is in Nederland

Op donderdag 17 oktober is De Boekweit Coöperatie opgericht door boekweittelers Kees Sijbenga, Berend Steenbergen en Nimda Schelhaas en adviseurs Frank ter Beke, Poppe Braam en Peter Brul. Zij kwamen vorige week donderdag bij elkaar bij de notaris in Assen om samen de oprichtingsakte te tekenen. “Wij willen graag dit moment graag delen om te laten zien dat De Boekweit Coöperatie nu een feit is. Wij gaan ervoor om deze teelt in Nederland terug te krijgen en zien daartoe zeker kansen. Want boekweit kun je duurzaam telen en daar willen we met z’n allen naartoe”, zegt Kees Sijbenga, voorzitter van de nieuwe coöperatie. Sijbenga is akkerbouwer in Hooghalen met een biologisch-dynamische bedrijfsvoering. Hij heeft onder andere boekweit in zijn bouwplan. “Boekweit vraagt weinig meststoffen en je hebt geen gewasbeschermingsmiddelen nodig.”

Ervaring in Drenthe met boekweit

In Drenthe draait al enkele jaren het project ‘Herintroductie van boekweit in Drenthe’ met als doel om te teelt van boekweit in Nederland te stimuleren. In heel Nederland zijn er 35 boekweittelers die samen 120 hectare boekweit telen. “Met de oprichting van een solide en betrouwbare coöperatie kunnen we de boekweitteelt in ons land een impuls geven”, zegt projectleider Peter Brul, eigenaar van Agro Eco, een adviesbureau in de landbouw. “De grondstof van boekweitproducten die we in Nederland consumeren, komt uit het buitenland. Wij zien graag dat Nederlandse akkerbouwers de benodigde boekweit voor deze producten hier telen.” Om dit voor elkaar te krijgen, is de aan- en verkoopcoöperatie opgezet die voor haar leden de teelt gaat begeleiden. Daarnaast richt de coöperatie zich specifiek op de vraag van haar afnemers. “Belangrijk is de juiste verwerking van boekweit om afnemers op maat te bedienen, zoals gangbaar, biologisch, geschoond, gepeld, gries, meel of doppen. Met de gewenste kwaliteit en hoeveelheid op het gevraagde moment. Het goed reinigen van boekweit is nog wel een uitdaging, net als het pellen van boekweit. Voor beiden is ook een grotere capaciteit noodzakelijk om te kunnen opschalen in de teelt.”

Verdienmodel telers

Om meer akkerbouwers te interesseren voor de teelt van boekweit, is een verdienmodel voor telers noodzakelijk. “Om te concurreren met graanteelt, streven we naar een opbrengstprijs van €1,20 per kilo boekweit. Bij een gemiddelde opbrengst van 2 ton per hectare levert dat €2.400 per hectare op”, becijfert Brul. Voorwaarde is een goede afzetmarkt. De helft van de boekweittelers is biologisch en hun boekweit gaat naar een pelmolen in Middenmeer. “De afzet van gepelde biologische boekweit naar natuurvoedingswinkels loopt goed. Gangbare boekweit wordt in zijn geheel gemalen tot meel op graanmolens, waarna de doppen eruit worden gezeefd. Boekweitmeel gaat in pannenkoekenmix en leveren we aan ambachtelijke slagers voor balkenbrij.” Voor productontwikkeling werkt Brul samen met vereniging Land van Ons, die diverse boekweitproducten verkopen in hun webshop. Daarnaast kan verwerking van boekweitdoppen (restproduct) tot boekweitkussens, yogamatten of isolatiemateriaal voor de bouw het rendement van de boekweitteelt verhogen. “Het streven is om uiteindelijk een paar duizend hectare boekweit te telen. Op termijn willen we graag een eigen lijn voor het pellen en verpakken van boekweit. Daarmee kunnen we de afzet verder organiseren en de gehele keten goed voor elkaar hebben.” Natuur- en milieuorganisaties ondersteunen De Boekweit Coöperatie. “Ze hebben belangstelling voor de teelt van boekweit en promoten dat ook. Provincies ondersteunen ons met projectmatige financiële bijdragen voor een deel van de opstartkosten. We staan ook open voor particuliere sympathisanten die de boekweitteelt in Nederland een warm hart toedragen”, zegt Sijbenga. Niet alleen boekweittelers kunnen lid worden van de coöperatie, maar ook verwerkende bedrijven. “Zogenoemde kapitaalleden die investeren en burgers die met €100 De Boekweit Coöperatie willen ondersteunen.”

Historie van boekweit en de voordelen van boekweitteelt

In 1850 stond er 130.000 hectare boekweit in Nederland en werd het dagelijks gegeten, zoals dat de vijf eeuwen daarvoor ook zo was. “Dat is in Oost-Europa en China nog steeds zo”, vertelt Brul. Maar door de opkomst van de aardappel, gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest verdween boekweit van de Nederlandse akkers en als basis voor de dagelijkse maaltijd. “Boerenfamilies op zandgronden konden simpelweg met aardappelen meer monden voeden thuis.” Vanwege verdere verduurzaming van de landbouw is er opnieuw belangstelling voor boekweit. “Met moderne rassen zijn goede resultaten te behalen”, weet Brul. Het gewas heeft veel voordelen. Boekweit heeft weinig bemesting nodig, is niet gevoelig voor ziekten en plagen en is een makkelijke teelt, die weinig arbeid vraagt. Het gewas verrijkt het landschap, is heel goed voor de bodem en is de bijenplant bij uitstek door haar uitbundige bloei van 8 tot 10 weken in juli en augustus. Boekweit levert daarmee een grote bijdrage aan biodiversiteit. Boekweit is een pseudograan uit de duizendknoopfamilie en is voor afnemers ook interessant, want boekweit is glutenvrij en rijk aan antioxidanten en vezels. Boekweit is geschikt om glutenvrij mee te koken en te bakken. Het kan in salades of als risotto in pannenkoeken of in een toetje. “Wij zien dat toepassing van boekweit in de keuken wint aan populariteit.”